Kattenstandpunt Vogelbescherming Nederland

In de Braakbal 2021-09 stond een artikel ‘Niet voor de poes’. Het beschrijft hoe grote aantallen vogels ten prooi vallen aan katten. In een korte alinea kreeg Vogelbescherming ervanlangs. Ik citeer: ”Ik vind Vogelbescherming Nederland op dit gebied een ‘lame duck’. Ik ben al 45 jaar lid, maar kan me geen actie herinneren. Een vereniging van 300.000 overwegend senioren geleid door te voorzichtige mensen.”
De kwalificaties zijn voor rekening van de auteur, maar omdat ik iets meer weet van de achtergronden, deze reactie.

Het artikel verscheen op het moment dat Vogelbescherming bezig was met een standpunt over katten te bepalen. Als lid van de ledenraad van Vogelbescherming heb ik me samen met de andere leden achter het standpunt van Vogelbescherming geschaard. Hierbij moet ik opmerken dat het kattenstandpunt deel uitmaakt van een groter geheel over het omgaan met predatoren in relatie tot bedreigingen voor vogels. In de ideale wereld zouden prooidieren geen gevaar moeten vormen voor vogelpopulaties, maar die ideale wereld is nog ver weg. Op de website van Vogelbescherming is daarover meer informatie te vinden. Hieronder de tekst over het kattenstandpunt van VBN.

Tot slot: er stond ook nog een feitelijke onjuistheid: De auteur dicht VBN 300.000 leden toe. Was dat maar waar! Het is de helft, nl. zo rond de 150.000.

Standpunt huisdieren en wilde vogels, Vogelbescherming Nederland

Het is een controversieel onderwerp: vogels versus katten en honden. Jaarlijks maken katten miljoenen slachtoffers onder vogels, vooral onder op de grond broedende vogels en onder vogels in de bebouwde kom. Vogelbescherming vindt dat loslopende honden en katten niet thuishoren in onze (stads)natuur. Eigenaren zijn verantwoordelijk voor hun huisdier en voor diens daden. Eigenaren zullen moeten voorkomen dat hun huisdier vogels verstoort of schade toebrengt ongeacht het seizoen of tijdstip van de dag.

Huisdieren en predatie Nederland telt ruim 27 miljoen huisdieren. In bijna de helft van alle huishoudens leven één of meer huisdieren.

Katten: Het aantal katten in Nederland ligt tussen 3,6 miljoen en 4,7 miljoen. Dit zijn ruim 3 miljoen huiskatten, een half miljoen zwerfkatten en 135.000 tot 1.2 miljoen verwilderde katten in het buitengebied. Door deze aantallen is de kat het meest voorkomende roofdier in Nederland. De Europese wilde kat (Felix silvestris) is in Nederland een inheemse, zeer zeldzame, diersoort. De huiskat is ingevoerd door mensen en daarmee de daaruit voortgekomen zwervende en verwilderde exemplaren. Katten krijgen meer vrijheid dan elk ander huisdier, een groot deel van de huiskatten kan dag en nacht naar buiten. Sociaal-maatschappelijk lijkt er weinig draagvlak te bestaan voor strengere regels. Het wordt als ‘zielig’ gezien om een kat binnen de houden en het jagen van een kat wordt als ‘natuur’ bestempeld. De schattingen van het aantal vogelslachtoffers door katten lopen erg uiteen en de impact van de kat op de vogelpopulaties verschilt per gebied en per soort. Op basis van berekeningen van Wageningen University & Research gaat het in Nederland om ongeveer 18 miljoen dode vogels per jaar.
Honden: In Nederland leven 1,9 miljoen honden in 1,5 miljoen huishoudens. Anders dan bij katten en in tegenstelling tot andere landen zijn er in ons land relatief weinig zwerfhonden, waarschijnlijk omdat er jarenlang een registratieplicht (hondenbelasting) heeft bestaan. Ook lijkt er voor honden een andere mores te bestaan, het binnenshuis houden, aangelijnd uitlaten en opruimen van de faeces is maatschappelijk breed geaccepteerd. Loslopende honden zijn zéér verstorend in natuur en buitengebied, het negatieve effect is het grootst in rustgebieden voor trekvogels en in gebieden met op de grond broedende vogels.

Predatiedruk

De meeste slachtoffers vallen onder algemeen voorkomende vogels in de bebouwde kom en vogels die op de grond broeden, zoals weidevogels en kustvogels. Ook de eieren en kuikens van grond-broedende vogels zijn bijzonder kwetsbaar. Huisdieren vangen niet alleen vogels: katten vooral veel muizen, honden ook andere zoogdieren en zelfs reeën en jonge herten. Hiermee hebben katten en honden invloed op de kwaliteit van leefgebieden. Alle prooidieren die verdwijnen in de maag van een huisdier verdwijnen niet in de maag van natuurlijke predatoren (zoals roofvogels, vossen of marters). Daarmee oefenen huisdieren invloed uit op de predatiedruk binnen een gebied. Zij hebben dus direct én indirect grote invloed op de vogels die in Nederland leven. Er zijn verschillende maatregelen bedacht om de impact van katten en honden te reduceren, zoals TNR (Trap, Neuter & Return), het periodiek binnen houden van katten of het gebiedsgericht aanlijnen van honden. De meeste van deze maatregelen zijn halfslachtig, omdat de predatie in stand blijft en er amper handhaving is.

Juridisch kader

Eigenaren zijn verantwoordelijk voor het welzijn van hun huisdier en voor diens daden.
Alle in het wild levende vogels zijn in Nederland wettelijk beschermd. Het opzettelijk doden of vangen van inheemse vogels is verboden (artikel 3.1 Wet natuurbescherming).
Het loslaten na het vangen van verwilderde katten en honden is verboden (artikel 3.34 Wet natuurbescherming).
Het moedwillig loslaten van niet inheemse dieren, waaronder huisdieren, is ook verboden.

Standpunten VBN

Vogelbescherming Nederland vindt dat katten en honden niet in de gelegenheid moeten worden gesteld om wilde vogels te vangen of te doden.
Vogelbescherming Nederland vindt dat (a) de wettelijke bescherming van alle in het wild levende vogels in Nederland moet worden gerespecteerd en (b) huisdiereigenaren aangesproken moeten worden op hun verantwoordelijkheid. Want, het laten loslopen van huisdieren kan leiden tot een overtreding van het verbod op het opzettelijk doden of vangen van inheemse vogels.
Vogelbescherming Nederland vindt dat katten uit de natuur moeten worden weggevangen, specifiek in gebieden die belangrijk zijn voor op de grond broedende vogels. (a) katten waarvan de eigenaar te achterhalen is (chip of halsband met adres), kunnen naar de eigenaar terug, mits deze de verplichting aanvaarden dat de kat vervolgens in een afgesloten ruimte verblijft. (b) weggevangen katten moeten na het steriliseren/castreren niet worden teruggeplaatst, want dit houdt de predatie in stand. Dit is juridisch ook niet toegestaan.
Vogelbescherming Nederland vindt dat in sommige geïsoleerde en/of kwetsbare gebieden, zoals eilanden, een algeheel kattenverbod noodzakelijk kan zijn om inheemse vogelpopulaties effectief in hun voortbestaan te beschermen.

Wat doet Vogelbescherming Nederland